Twaalf spreuken op borden

Dit paneel bestond aanvankelijk uit twaalf afzonderlijke houten eetborden. Spoedig werden de oplopende randen van de borden afgeschaafd en de houten schijven die hiervan het resultaat waren, samengevoegd tot een groot paneel. Ook de opschriften werden toegevoegd, om de twaalf scènes beter te kunnen begrijpen. De Latijnse tekst bovenaan schetst het kader: deze taferelen uit het dagelijks leven geven schertsend goede raad en hekelen op vernuftige wijze menselijke gedragingen, zo staat te lezen. Ook elders in het werk van Bruegel blijkt de fascinatie van de kunstenaar voor spreekwoorden, kernachtige geformuleerde combinaties van humor en moralisatie. Hier beperkt hij de uitbeelding tot de essentie: we zien twaalf keer een enkele figuur. Dit zijn de vier spreekwoorden van de middenrij:
- Wat baet het sien en derelyck loncken/Ick stop den put als tcalf is verdroncken. (Wat baten kijken en jammerlijk gluren; ik demp de put als het kalf verdronken is.) Maatregelen treffen als het ongeluk al is gebeurd, heeft geen zin.
- Die lust heft te doen verlore wrcken/die stroyt die rozen voor de vercken. (Wie graag vergeefs werkt, strooit rozen voor de varkens.) Het is verspilde moeite iets te doen voor mensen die er de waarde niet van inzien.
- Tharnasch maeckt my een stouten haen/Ick hanghe de kat de belle aen. (Het harnas maakt me stoutmoedig, ik bind de kat de bel aan.) Ik zet de eerste stap voor een gevaarlijke onderneming.
- Myns naesten welderen myn herte pynt/Ick en mach niet lyden dat de sonne int water schynt. (Het succes van mijn naaste bezorgt me hartenpijn. Ik wil niet dat de zon in het water schijnt.) Ik gun een ander zijn geluk niet.